Ngã ba Đồng Lộc đi vào lịch sử như một bản anh hùng ca về quyết tâm sắt đá tất cả vì miền Nam ruột thịt, vì độc lập tự do, thống nhất Tổ quốc; về sự hy sinh cao cả của 10 cô gái thanh niên xung phong tuổi mười tám, đôi mươi. Thuộc địa phận Đồng Lộc, Can Lộc, Hà Tĩnh, Ngã ba Đồng Lộc nằm trên đường Trường Sơn lịch sử. Diện tích của Ngã ba là 50ha được nằm trong một thung lũng có hình tam giác, hai bên là đồi núi trọc, ở giữa là con đường độc đạo, mặt đường như một lòng máng khiến cho mỗi lần bom địch thả xuống đều khiến cho đất đá lăn xuống làm cản trở giao thông.

10 cô gái ngã ba Đồng Lộc

Rời xa tiếng sóng biển Thiên Cầm tôi trở về ngã ba Đồng Lộc để nghe về câu chuyện huyền thoại nơi đây, về mười cô gái đồng Lộc và giờ mới biết. Mọi con đường từ Bắc chí Nam đều phải vượt qua ngã ba Đồng Lộc. Được ví như cổ họng, khi qua được đây sẽ phân tán tỏa ra nhiều tuyến đường khác nhau đi vào Nam nên Ngã ba Đồng Lộc được coi là trọng điểm có tầm quan trọng chiến lược nên trong chiến tranh kẻ địch luôn muốn ném bom hủy diệt nhằm cắt đứt con đường chi viện sức người, sức của , vũ khí của hậu phương miền Bắc đối với tiền tuyến miền Nam. Tính trong 240 ngày đêm từ tháng 3 đến tháng 10/1968, quân địch đã trút xuống đây gần 48600 quả bom các loại.

Câu chuyện 10 cô gái ngã ba Đồng Lộc của tác giả Nghiêm Văn Tân. Tiểu đội 4 thuộc Đại đội 552, Tổng đội Thanh niên xung phong 55 Hà Tĩnh gồm 10 cô gái Đồng Lộc còn rất trẻ tuổi từ 17 đến 24 do chị Võ Thị Tần làm Tiểu đội trưởng là đơn vị làm việc thường trực tại Ngã ba Đồng Lộc, chịu trách nhiệm san lấp bom ở đoạn đường này để không đứt mạch giao thông nối hậu phương với tiền tuyến. Bình thường tiểu đội hoạt động về đêm để lấp hố bom mà máy bay đã bắn phá vào ban ngày.

Ngày 24/7/1968, hồi 17h, tiểu đội 4 thanh niên xung phong nhận được lệnh trọng điểm ở khu vực địch vừa thả bom để san lấp hố bom, sửa chữa đường và hầm trú ẩn trong sâu rãnh thoát nước để nhanh chóng thông đường cho xe qua. Tiểu đội gồm 10 cô gái trẻ:

1.                 Nguyễn Thị Nhỏ –  19 tuổi – chiến sĩ

2.                 Trần Thị Rạng – 19 tuổi – chiến sĩ

3.                 Võ Thị Hợi – 20 tuổi – chiến sĩ

4.                 Hồ Thị Cúc – 21 tuổi – tiểu đội phó

5.                 Dương Thị Xuân – 19 tuổi – chiến sĩ

6.                 Võ thị Tần – 22 tuổi – tiểu đội trưởng

7.                 Hà Thị Xanh – 18 tuổi – chiến sĩ

8.                 Nguyễn Thị Xuân – 20 tuổi – chiến sĩ

9.                 Võ Thị Hạ – 19 tuổi – chiến sĩ

10.             Trần Thị Hường – 17 tuổi – chiến sĩ

Sau khi nhận nhiệm vụ các cô gái đến hiện trường gấp rút triển khai công việc mà không hề sợ hãi. Họ làm việc không ngơi tay, vừa cười, vừa nói, vừa í ới gọi nhau. Bỗng một tốp máy bay phản lực từ hướng Bắc hướng vào Nam vượt qua trọng điểm. Tất cả các cô nhanh chóng nằm rạp xuống đường rồi sau đó lại chồm dậy làm việc. 16h30 phút, trận bom thứ 15 trong ngày dội xuống Đồng Lộc. Một quả bom rơi xuống ngay sát miệng hầm – nơi 10 cô gái của tiểu đội 4, Đại đội 552 đang tránh bom. Các tiểu đội thanh niên xung phong đi phía sau gào thét lên, người dân xóm Bãi Dĩa cũng lao ra gọi tên từng người. Nhưng chỉ thấy một hố bom sâu hoắm, một vài cái xẻng, cuốc văng ra nhưng không còn thấy một ai, không nghe thấy một tiếng người, 10 cô gái Đồng Lộc đã hy sinh ở độ tuổi mười tám, đôi mươi. Các chị đã vĩnh viễn nằm tại ngã ba huyết mạch Bắc – Nam này như họ đã chung một chiến hào lúc còn sống. Tên tuổi 10 cô gái thanh niên xung phong đã trở thành bất tử.